Z tego artykułu dowiesz się o 6 ważnych aspektach, które wpływają na koszty budowania strony i aplikacji webowej:

1. Hosting
2. Domena
3. Certyfikat SSL
4. Indywidualny projekt graficzny strony
5. Wybór platformy CMS
6. Rozbudowa serwisu internetowego w przyszłości

Wiele osób, zwłaszcza tych nie zajmujących się na co dzień zagadnieniami IT oraz bez specjalistycznej wiedzy na temat procesu tworzenia stron internetowych nieumiejętnie inwestuje swoje pieniądze podczas zlecenia zewnętrznej firmie wykonania strony www. Przy czym nie zawsze chodzi o sumę poniesionych kosztów, a raczej ich strukturę wydatkowania. Brzmi zawile? Nic nie szkodzi, już to tłumaczę.

Firma chcąca posiadać atrakcyjną stronę internetową musi liczyć się z wydatkami. Wydatki te możemy podzielić na 3 części:

1. Wydatki zanim strona powstanie
2. Wydatki w momencie produkcyjnego uruchomienia strony (czyli zapłata za wykonanie strony)
3. Wydatki w przyszłości, niezbędne do utrzymania strony i jej rozwoju

Osobiście niespecjalnie lubię używać w tym kontekście terminu „wydatki”, ponieważ dobra strona internetowa to inwestycja, inwestycja która wpływa na budowanie marki, inwestycja która powinna przełożyć się na większą sprzedaż. Nowoczesna strona internetowa to również usprawnienie procesów biznesowych, chociażby dzięki takim narzędziom jak formularze kontaktowe, ankiety, chaty i chatboty czy wyświetlanie odpowiednio spersonalizowanej oferty użytkownikowi.

Zacznijmy jednak od początku, od wydatków przed powstaniem strony.

1) Hosting

Każda strona internetowa wymaga serwera na którym będzie udostępniona innym użytkownikom w sieci. Pokrótce postaram się przedstawić listę najczęstszych błędów popełnianych podczas zakupu serwera.

Najczęstszy błąd to kupno serwera o zbyt niskich lub niewłaściwych parametrach. Innymi słowy kupujący przed zakupem kieruje się nie tymi parametrami serwera co należy.

Osoby spoza branży IT najczęściej patrzą na 2 parametry: pojemność dysku twardego i cenę. Owszem, pojemność jest ważna, ale w dzisiejszych czasach większość hostingodawców oferuje tak duże pojemności, że przeciętna firma nie wykorzysta tych zasobów przez wiele lat funkcjonowania (chyba, że posiada ogromną liczbę kont pocztowych, które są zapychane przez pracowników tysiącami maili z załącznikami). Cena jest ważna, ale tylko gdy wiemy za co płacimy. Parametry na jakie powinno się zwrócić uwagę podczas kupna serwera to przede wszystkim:

Server latency – czyli czas (opóźnienie) w jakim odpowiada serwer. Im to opóźnienie jest większe, tym nasza strona internetowa będzie się dłużej wczytywać, a tego na pewno nie chcemy.

Ilość i jakość baz danych – posiadając własny serwer możemy na nim hostować wiele stron jednocześnie, a każda strona może potrzebować oddzielnej bazy danych. Niektóre firmy hostingowe nakładają ograniczenia w tym względzie, ograniczenia nie tylko na ilość baz jakie możemy utworzyć, ale także ich jakość ustawiając maksymalne limity wielkości bazy danych na kilkaset MB. Należy unikać takich ofert.

Zbyt restrykcyjne limity odnośnie ilości jednoczesnych połączeń z bazą danych oraz ilości procesów uruchomionych na serwerze. Załóżmy, że wystartowałeś z kampanią reklamową np. na Onecie, WP czy innym dużym portalu. Twoją ofertę widzi setki tysięcy użytkowników i niektórzy zainteresowani klikając w baner zaczynają wchodzić na Twoją stronę. W tym momencie strona zaczyna bardzo wolno działać, a po chwili przestaje w ogóle. Wydałeś duże pieniądze na reklamę, a tutaj taka klapa. Zaniepokojony przeglądasz logi odwiedzin i widzisz, że tuż przed „awarią” serwera na Twoją stronę w każdej sekundzie wchodziło powiedzmy 60 osób. To nie jest jakaś wielka liczba, ale okazuje się, że Twój „super serwer”, który kupiłeś w promocyjnej cenie obsługuje maksymalnie 30 użytkowników połączonych do bazy danych w jednej chwili. Przykre, prawda?

Niewielki wachlarz oferowanych rozwiązań i opcji – załóżmy, że znalazłeś w internecie bardzo dobrą aplikację webową, która znakomicie sprawdzi się w Twojej firmie. Już chcesz ją zamawiać, ale zanim to zrobisz dzwonisz do znajomego programisty aby sprawdził czy Twój serwer spełnia wymagania tej aplikacji. I tutaj przeżywasz kolejne rozczarowanie. Twój hosting, za który być może płacisz niemałe pieniądze nie obsługuje baz danych PostgreSQL lub MongoDB, które są wymagane przez tę aplikację, a dodatkowo aplikacja najlepiej działa na serwerze Nginx, a Ty posiadasz serwer Apache. Zostają Ci dwa wyjścia, zrezygnować z zakupu aplikacji lub kupić kolejny serwer tylko dla tej jednej aplikacji, czyli kolejne wydatki.

Takich pułapek związanych z zakupem serwera jest dużo więcej. Jeśli nie wiesz jaki serwer wybrać poszukaj specjalisty, który Ci w tym uczciwie doradzi.

2) Domena

Twoja strona musi posiadać domenę, to chyba oczywiste. Wielu osobom wydaje się, że serwer i domenę najlepiej kupić u tego samego dostawcy, że tak będzie lepiej i taniej. Otóż nic bardziej mylnego. Domena to jedno, serwer to drugie. Przy wyborze firmy rejestrującej domeny należy kierować się przede wszystkim 2 kryteriami:

1. cena domeny – przy czym patrzymy nie na cenę „promocyjną” w pierwszym roku, ale na cenę jaką będziemy musieli płacić rok w rok gdy promocja się skończy (to samo zresztą tyczy się zakupu serwera „w promocyjnej cenie”, gdy po roku użytkowania musimy zapłacić czasem nawet 10 razy więcej)
2. wielkość i wiarygodność rejestratora domen (tutaj należy wybierać firmy sprawdzone, istniejące na rynku od wielu lat z dużym kapitałem)

Gdy już mamy wykupioną domenę, wystarczy w panelu administracyjnym takiej domeny zmienić adresy DNS na DNSy naszego hostingu, który może należeć zupełnie do innej firmy. Zajmuje to dosłownie chwilę.

3) Certyfikat SSL

W dzisiejszych czasach posiadanie certyfikatu SSL to już standard, po prostu wypada go mieć. Nie tylko ze względu na większe bezpieczeństwo strony, ale przede wszystkich aby zyskać większe zaufanie Klientów, a także wyższą pozycję w wyszukiwarce Google. Istnieje wiele rodzajów certyfikatów SSL, różniących się poziomem zabezpieczenia i wiarygodności, a także ceną. Nie będę w tym miejscu omawiał czym różnią się poszczególne certyfikaty, to temat na oddzielny artykuł. Jeśli jesteś małą lub średnią firmą i nie prowadzisz sprzedaży na wielką skalę jak Allegro czy Zalando, to prawdopodobnie wystarczy Ci certyfikat typu DV (Domain Validated). Certyfikat taki zawiera jedynie informację o zweryfikowanej nazwie domeny, w przeglądarce obok adresu strony wyświetla się w formie zielonej kłódki. Jego generowanie trwa również błyskawicznie.

Ile kosztuje taki certyfikat? Najtańsze rozwiązania typu RapidSSL czy Certum Commercial SSL to średnio koszt nieco ponad 100 zł netto rocznie (choć można spotkać nieco tańsze lub dużo droższe oferty). Jeśli posiadasz tylko jedną domenę to koszt 100 zł nie wydaje się duży. Ale jeśli posiadasz takich domen 10, 15 lub więcej to wydatek zaczyna być zauważalny. Sporo osób nie wie, że certyfikat typu DV można mieć zupełnie za darmo, bez względu na ilość domen pod którymi będziemy chcieli takowy podpiąć. Certyfikat taki w niczym nie ustępuje komercyjnym rozwiązaniom, jego instalacja trwa kilka sekund (pod warunkiem, że wybierzemy dobrego hostingodawcę, który umożliwi nam instalację takiego certyfikatu, a wielu hostingodawców tego nie chce, woli nam sprzedać własny certyfikat…). Darmowy certyfikat o którym piszę to Let’s Encrypt. Sam z niego korzystam i jego instalację oferuję swoim Klientom.

Podsumujmy. Zanim będziesz mógł uruchomić stronę trzeba zakupić hosting, domenę, certyfikat. Przed zakupem hostingu zasięgnij rady specjalisty, który znając potrzeby Twojej firmy pomoże wybrać Ci ofertę, z jednej strony dopasowaną do Ciebie i wiarygodną, z drugiej atrakcyjną cenowo. Przy wyborze rejestratora domeny kieruj się ceną domeny (odnowienia, nie w promocji) i wiarygodnością firmy. Przykładowo cena odnowienia domeny .pl nie powinna przekraczać 50 zł brutto. W przypadku certyfikatu SSL możesz go mieć za darmo, pod warunkiem że kupisz odpowiedni hosting umożliwiający samodzielne podpięcie certyfikatu Let’s Encrypt.

4) Indywidualny projekt graficzny strony

Kolejny znaczący wydatek to projekt graficzny Twojej strony internetowej. Tutaj musisz odpowiedzieć sobie na pytanie – czy na pewno moja firma potrzebuje wyjątkowego, unikalnego, jedynego na świecie wyglądu, który nie będzie przypominał żadnej innej strony? Jeśli posiadasz budżet rzędu kilkunastu do kilkudziesięciu tysięcy złotych i zależy Ci na wyróżnieniu się i wyjątkowości to odpowiedź na to pytanie będzie TAK. Pamiętaj, że indywidualny projekt graficzny który stworzy dla Ciebie grafik to tylko początek wydatków. Taki projekt zanim stanie się stroną internetową musi zostać pocięty przez Front-end Developera do kodu HTML/CSS/JavaScript z uwzględnieniem różnych widoków pod różnymi urządzeniami (responsywność), a następnie zintegrowany przez Back-end Developera z silnikiem CMSa, na którym będzie działać Twoja strona. To kilkadziesiąt, czasem kilkaset godzin pracy specjalistów, pracy za którą Ty zapłacisz.

Jeśli Twój budżet to nie więcej niż kilka tysięcy złotych to prawdopodobnie lepszym rozwiązaniem będzie zakup gotowego szablonu, który wystarczy zamówić online, zainstalować w wybranym CMSie i w pewnym stopniu również spersonalizować. Średnie ceny szablonów najpopularniejszych CMSów to jednorazowy wydatek rzędu 100-400 zł. Instalacja i konfiguracja szablonu to koszt rzędu 200-800 zł. Personalizacja szablonu to dodatkowy koszt, od kilkuset do nawet kilku tysięcy zł (jeśli zmiany mają być znaczące).

5) Wybór platformy CMS

6) Rozbudowa serwisu internetowego w przyszłości

Wysoka bariera wyjścia

Wysoka bariera wyjścia to obszerne zagadnienie i można by napisać wiele artykułów na ten temat. Jednak ze względu na jego dużą wagę przynajmniej pokrótce chciałbym o nim wspomnieć.

Zdarza się, że stworzenie strony internetowej lub aplikacji webowej to dopiero początek inwestycji. Każdy serwis www prędzej czy później będzie wymagał rozbudowy lub przebudowy. To ile klient zapłaci za rozbudowę/przebudowę zależy od wysokości faktury jaką wystawi mu firma przebudowująca stronę. W tym momencie zapewne myślisz sobie – co to za banały, przecież to oczywiste, po co w ogóle o tym pisać? Otóż nie takie oczywiste jakby się wydawało w pierwszej chwili.

To jak wysoką fakturę firma realizująca przebudowę serwisu internetowego wystawi swojemu klientowi w dużej mierze zależy od tego czy może sobie na to pozwolić. A to czy może sobie na to pozwolić zależy tak naprawdę od jednego czynnika – jak wysokie jest prawdopodobieństwo, że klient zrażony wysokością faktur zmieni wykonawcę. Poniżej wymienię kilka czynników, które zwiększają lub zmniejszają prawdopodobieństwo tego, że klient zmieni wykonawcę na innego.

Kiedy łatwo wymienić wykonawcę serwisu internetowego na innego:

1) Strona wykonana jest w powszechnie znanej technologii przy użyciu powszechnie znanych narzędzi. Jeśli strona zbudowana jest np. na WordPressie, to szansa że jako klient znajdziesz na rynku specjalistów od tej platformy jest duża. Jeśli natomiast używasz niszowego CMSa, albo co gorsze został on napisany dla Ciebie na zamówienie, to liczba specjalistów na rynku, którzy „z marszu”, czyli bez głębokiego i czasochłonnego analizowania kodu będą w stanie przebudować Twoją stronę jest bardzo niska lub wręcz zerowa.

Załóżmy nawet, że ze względu na skomplikowanie Twojego serwisu i jego unikalność musiałeś zlecić jego stworzenie jakiejś firmie od zera. Czy Twój serwis został napisany w powszechnie używanym framework’u typu Symfony czy Laravel, czy w jakimś niszowym o którym mało kto słyszał? Tutaj napiszę nieco brutalnie, jeśli dałeś sobie wcisnąć dużą aplikację napisaną w niszowym framework’u to nie dziw się, że firma programistyczna może Cię finansowo „kosić” na każdej drobnej poprawce. Żadna inna firma nie podejmie się przebudowy dużego systemu informatycznego nie bazującego na powszechnie znanych i dobrze udokumentowanych rozwiązaniach. A jeśli już się podejmie to koszt przebudowy będzie jeszcze wyższy niż „Twojej firmy”, która Cię obsługuje.

2) Strona lub aplikacja webowa posiada dobrą dokumentację (jeśli w ogóle ją posiada…). O ile mała lub średniej wielkości strona internetowa nie potrzebuje aż tak bardzo dokumentacji, czasem wystarczą dobre komentarze umieszczone przez programistę w samym kodzie, to duży portal lub bardziej skomplikowana aplikacja bez dokumentacji się nie obejdzie. Dokumentacja przyśpiesza proces wdrażania nowych programistów do pracy przy projekcie, a w skrajnych przypadkach umożliwia oddania projektu innej firmie w sytuacji gdy dotychczasowy wykonawca sobie nie radzi lub stanie się zbyt drogi.

Kiedy trudno wymienić wykonawcę serwisu internetowego na innego:

Częściowo na to pytanie już odpowiedziałem w poprzednich akapitach. Wykonawcę trudno wymieć gdy strona/aplikacja jaką nam wybudował została postawiona przy użyciu niszowych i niestandardowych rozwiązań, a także nie posiada dobrej dokumentacji. Istnieje jednak jeszcze jeden przypadek w którym trudno wymienić firmę programistyczną na inną. To sytuacja w której ta firma i programiści przez nią zatrudnieni są po prostu dobrzy!

Trudno nie zauważyć, że zapotrzebowanie na specjalistów IT w chwili obecnej jest ogromne. Dodatkowo Ci najlepsi często są wysysani z rynku przez duże korporacje, które są w stanie skusić ich wysokimi zarobkami, czasem nawet dorównującymi zarobkom kierownictwa wysokiego szczebla. Owszem, jest sporo programistów juniorów na rynku, ale oni nie poradzą sobie z bardziej skomplikowanymi problemami. Dodatkowo w czasach gdy bezpieczeństwo danych staje się dla firm priorytetem, powierzanie nawet prostych systemów niedoświadczonym programistom bez żadnego nadzoru wydaje się być nierozsądne.

Z tych właśnie powodów wiele firm gdy już znajdzie dobrych specjalistów IT, którzy wyróżniają się pozytywnie na tle konkurencji, jest gotowa płacić im wyższe stawki niż rynkowe. Po prostu w dzisiejszych czasach gdy IT wkroczyło niemal w każdą sferę naszego życia, to się firmom opłaca.

Łukasz Różewicz